Enige tijd geleden schreef ik dit artikel over bijvangstvis. Mijn informatie kwam uit de Volkskrant. De journalist haalde een aantal professionele organisaties aan, waaronder de Good Fish Foundation (GFF). En toen kwamen de reacties, die ik graag met je wil delen. Zo krijg je het verhaal achter bijvangstvis van meerdere kanten belicht.
Ook interessant: Jouw synthetische kleding zorgt voor plastic soep in wereldzeeën
Zo kreeg ik een mail van Noordzeespecialist Willem Ment den Heijer, regelmatig viseter. Van vette pelagische vis (haring, makreel, horsmakreel en sprot) tot overwegend magere demersale vis (bot, schol, wijting, tong, schar, poon, tongschar, dorade, rog, zeebaars en mul). Soorten waar de supermarkten in Nederland hun neus voor ophalen. Volgens Willem verdient de Noordzee een waardig en eerlijk verhaal.
Ngo’s zaaien verwarring
Willem: “Omdat ik als freelance onderzoeker werkzaam ben in de visserij en dus regelmatig op vissersschepen vertoef, ging mijn aandacht uit naar jouw vissige hoofdstuk. Helaas moet ik constateren dat GFF, Stichting de Noordzee (SDN) en andere ngo’s het goed voor elkaar hebben gekregen om verwarring te zaaien. Het is van de zotte dat supermarktmanagers blind vertrouwen op wat deze ngo’s allemaal beweren. Supermarktmanagers waren nooit geïnteresseerd in wat onze Vaderlandse vissers (en dat zijn er niet veel meer) uit het water halen. Ze weten helemaal niets van Noordzeevis en hebben liever diepgevroren kweekvis uit Azië. Nu GFF en SDN met het begrip bijvangst komen, gaan ze ineens overstag. Kunnen ze mooi meeliften. Marketingstrategie noemen ze dat. Schandalig, want er klopt geen hout van wat met name GFF en SDN naar buiten brengen.”
Nederlandse supermarkten visonwaardig
“Meer dan 95% van wat er in de Noordzee door Nederlandse vissers wordt gevangen en aangevoerd gaat vooral naar Zuid-Europa. Daar weten ze wat lekker is en koopt de consument met z’n mond en niet met zijn portemonnee. Ondanks de crisis in zowel Spanje, Italië als Portugal bezuinigden de mensen niet op hun voedsel. Dat is het laatste wat zij daar zouden doen. De behandeling en presentatie van vis in Nederlandse supermarkten is schandalig. Visonwaardig. Nederlanders eten het liefst goedkope en bewerkte troep, vaak opgewarmd in de magnetron. De supermarkten spelen daarin een uiterst dubieuze rol. Het personeel kan je niets vertellen. Zeker qua vis is er geen kennis in huis en al helemaal niet om bijvangstvissen te verkopen.”
Willem: ‘Burgers in Zuid- en Oost-Europa zijn over het algemeen fijnproevers. De maaltijd is daar een belangrijk moment om samen te zijn. In Nederland heerst geen eetcultuur en in de supermarkten draait alles om volumes. Ik voorzie dat ook in Oost-Europa de mensen op termijn steeds ongezonder gaan eten als supermarkten hun aandeel weten te vergroten. Daarom respecteer ik de kleine kruidenier en de markt.’
Tenenkrommend nieuws over bijvangstvis
Dat bijvangstvis zou worden teruggegooid en dat meestal niet overleefd, is volgens Willem tenenkrommend: “Ngo’s zitten vastgeroest aan onheilstijdingen. Daar is geen ruimte voor nuance. Die nuance – aangeven dat het aanzienlijk beter gesteld is met de Noordzee dan pakweg twintig jaar geleden – zou zo maar eens de donatiestroom droog kunnen leggen. Kortom, het draait om geld. Ik weet dat uit ervaring, als voormalig fisheries campaigner bij Greenpeace (1990 – 1994). Het verhaal dat de ngo’s vertellen klopt van geen kant. Toch neemt bijna iedereen dat voor waarheid aan. De Noordzee verdient dat niet. Bijvangstvis gaat niet overboord. Alleen ondermaatse vis die niet voldoet aan de minimummaat.”
Voorlichting begint op school
Als voormalig docent aardrijkskunde vind ik het hemeltergend hoe op school over de Noordzee wordt uitgeweid. De Middellandse Zee wordt bewierookt als ‘voedselproductie’ terwijl er nog geen graat rondzwemt. Volgens de FAO is meer dan 90% overbevist. Hetzelfde geldt voor de Zwarte Zee. Ik ben overal geweest dus kan redelijk goed beoordelen hoe de situatie met betrekking tot de visbestanden in Europa is. Een overdosis aan kleinschalige vissers en vervuiling hebben de Middellandse Zee, Adriatische Zee, Egeïsche Zee en de Zwarte Zee zwaar gedevalueerd. Ik ben van mening dat ngo’s een belangrijke rol spelen in onze samenleving. Dat moet/mag zo blijven. Zij signaleren veel misstanden, maar schieten hiermee soms te ver door. Wat ze roepen is niet altijd wetenschappelijk onderbouwd.”
Willem: ‘Overigens hebben klimatologische veranderingen hoogstwaarschijnlijk meer impact op de aanwezigheid, omvang en gezondheid van vispopulaties en biotopen dan het hedendaagse marginale vlootje vissersvaartuigen dat op de ongeveer 750.000 vierkante km grote waterplas actief is.’
Platvisvloot schipper Cor over bijvangstvis
Ook Cor Vonk, schipper van de TX-1 Klasina J en secretaris van Vissers voor een vrije zee (EMK) reageerde: “Bijvangst is een verwarrende term omdat het voor de vissers gewoon ‘vangst’ is. De platvisvloot heeft tong en schol als doel, maar bijvangstsoorten zijn een zeer welkome bijdrage. Er zijn ook aardig wat Nederlandse schepen die juist vissen op bijvangstvissen als rode poon en mul. Dat maakt de term bijvangst dus niet alleen verwarrend, maar ook onterecht.”
Alle gequoteerde vis moet aan land
Cor: “De komende jaren hebben vissers te maken met een zogeheten aanlandplicht. Dit betekent dat alle (en alleen) GEQUOTEERDE vis mee naar land moet worden genomen. Ook de babyvisjes die niet geschikt zijn voor menselijke consumptie. Aan land worden ze vernietigd omdat hier geen of een beperkte markt voor is. Voor ons als vissers onbegrijpelijk! Er heeft immers nog nooit zoveel vis in zee gezeten als nu. De bijvangstviswijzer vermeldt dat indien er meer bijvangstvis gegeten zou worden, dit de aanlandplicht zou verzachten. Dit is feitelijk onjuist. Op schar, rode poon, mul en alle andere vissen die de bijvangstwijzer naar voren brengt zit geen quota. En dus vallen deze niet onder de aanlandplicht!”
Bijvangstvis naar andere Europese landen
“Dat bijvangstvis (ongequoteerde vis) over boord zou gaan klopt ook niet. Integendeel zelfs. Wij nemen deze vissoorten graag mee omdat het ons een aardige bijdrage aan de visreis oplevert. Alleen vis die niet geschikt is voor menselijke consumptie gaat overboord en zwemt weer verder of wordt opgenomen in het ecosysteem. Zoals schar onder de 23 cm, die niet verwerkbaar is. Dat schar onbekend is en amper verkocht wordt, geldt alleen in Nederland. Wij verkopen onze schar aan andere Europese landen (95% is export) waar ze gretig wordt afgenomen. In Nederlandse viswinkels en aan de viskraam wordt schar – en andere vissoorten op de bijvangstwijzer – overigens wel volop geconsumeerd.”
Cor: ‘De Nederlandse vloot landt elke week meer dan 50 verschillende vissoorten aan. Die worden ALLEMAAL verkocht voor menselijke consumptie. Hebben we het over Tarbot, Griet, Rog, haai etc, dan zegt de bijvangstwijzer dat je die eigenlijk niet zou moeten eten. Dit heeft te maken met een tekort aan onderzoek, falend vismanagement van de politiek en misleidende informatie van bepaalde organisaties. Juist bij deze vissoorten wordt voedsel verspild als de visserij ze teruggooit. Maar haal je Tarbot en Griet aan land, dan word je als visser structureel gekort op je quota.’
Platvisvloot duurzamer dan ooit
“Als Noordzeevissers juichen we toe dat vis gepromoot wordt, welke soort dan ook. Maar dan moet er wel het juiste verhaal bij verteld worden. De Nederlandse vloot is één van de meest moderne en innovatieve visserijsectoren van de wereld. We hebben in 10 jaar tijd een CO2 reductie behaald van 60%, we hebben minder bodemcontact en vangen minder babyvis (de echte bijvangst). In 20 jaar tijd is de vloot gehalveerd en hebben we een Noordzee die historisch hoge visbestanden kent. Tevens neemt de vloot vrijwillig elk jaar 250.000 kg afval mee dat ze vangen in de netten. Ik durf wel te stellen dat onze vloot het stempel ‘duurzaam’ verdient!”
Sigrid zegt
Aha, er wordt mij enigszins iets duidelijk in deze verhitte discussie. Voor mijn lezers een kleine toevoeging: Christien Absil is Director fisheries at Good Fish Foundation. De organisatie die betrokken was bij mijn eerdere berichtgeving over bijvangstvis.
Willem Ment den Heijer zegt
Ik zie nog steeds geen reactie van de experts van Stichting De Noordzee en GFF. Volgens mij is er geen enkel beletsel om op dit discussieforum informatie of een visie achter te laten. Wellicht nog enige tijd nodig om na te denken? Hopelijk komt er nog wat, want ik ben wel nieuwsgierig.
Willem Ment den Heijer zegt
Aan RF Boom: Dat filmpje is inderdaad volledig uit zijn verband gerukt. Het betrof twee Schotse twinriggers uit Peterhead en Lerwick waarvan de bemanning demonstratief maatse rondvis (kabeljauw) overboord gooide omdat er meer rondzwom dan het quotum toeliet te vangen. Dat was overigens niet de eerste keer. In de jaren tachtig en negentig is het discarden van maatse vis omdat het quotum te laag was aan de orde van de dag geweest. Het quotumsysteem is hoogstwaarschijnlijk oorzaak geweest van bijna de helft van de discards in de visserij op rondvis (kabeljauw, schelvis en heek). Vooral in de noordelijke Noordzee, waar inmiddels deze bestanden floreren, getuige de aanlandingen in Peterhead, Fraserburgh, Thyborøn en Hanstholm. Om maar niet te spreken over de vangsten in de Noordzee tussen de 58e en de 60e breedtegraad. Gelukkig zijn de quota redelijk in evenwicht met wat er gevangen kan worden. In de zuidelijke Noordzee is ooit sprake geweest van een incidentele opleving van een kabeljauwpopulatie als gevolg van aantrekkelijke omstandigheden. Inmiddels is die kabeljauw met de noorderzon vertrokken omdat het zeewater in de Noordzee elk jaar warmer wordt. En aangezien kabeljauw koud water nodig heeft om een goede jaarklasse te kunnen produceren, doet ie het boven de 55e breedtegraad behoorlijk goed. Oh ja, wellicht dat woordvoerders van GFF en SDN uitleg kunnen geven over hoe zij de aanlandplicht interpreteren.
Willem Ment den Heijer zegt
Aan ‘Sportvisser Says’. Reacties stel ik altijd op prijs. Ik heb ook de wijsheid niet in pacht en moet wel eens mijn mening bijsturen. Maar ik verschuil mij niet achter een pseudoniem of schuilnaam. Dat vind ik zeer onbeleefd en laf. Als ik kritiek ergens op heb, ga ik mij niet verstoppen, maar laat ik weten wie ik ben en zelfs wat ik doe. Tegelijkertijd constateer ik een gebrek aan kennis en wellicht ook inzicht in je reactie. Maar mensen die zich niet durven voor te stellen, ga ik geen discussie aan.
Christien Absil zegt
Misschien had de redactie er goed aan gedaan om ook de experts van Stichting De Noordzee of Good Fish Foundation zelf aan het woord te laten.
Sigrid zegt
Dag Christien, n.a.v. het eerdere bericht op Live Green Magazine is deze reactie geschreven. Het eerdere bericht was nieuws waarbij de milieuorganisatie Good Fish Foundation (GFF) betrokken was.
RF Boom zegt
“experts” van St de Noordzee ? Experts ? Namen en rugnummers ? Gewoon de figuren binnen uw door de postcodeloterij betaalde clubje die praktiserende relevante visserij ervaring hebben heb ik het dan over. De problemen in de Noordzee zijn juist begonnen met St de Noordzee “experts”de ruimte te geven zich uit te laten over een bedrijfstak waar ze totaal geen kaas van hebben gegeten.
Sportvisser zegt
Ik ben een voorstander van niet alleen het juiste , maar ook van het volledige verhaal. Wat Willem Ment, en alle overige visserijgerelateerde personen steeds vergeten te vermelden als ze protesteren tegen de aanlandplicht is dat de aanleiding van de aanlandplicht is geweest dat er filmpjes verschenen van vissers, die het ruim al bijna vol hadden, weer veel van die vis (dood) overboord aan het zetten waren omdat ze op vis waren gestuit die veel meer op zou brengen. Upgraden van de vangst wordt dat genoemd. Zoiets is de reinste verspilling van voedsel en het is correct dat DAAR tegen werd geprotesteerd. Het uiteindelijke gevolg was de aanlandplicht. Deze is heeft de beroepsgroep over zichzelf afgeroepen.
Dat de aanlandplicht in zijn huidige vorm is doorgeschoten kan ik het wel mee eens zijn.
RF Boom zegt
Highgrading noem je dat , en even voor de volledigheid , dat waren aannames en dat betrof de zg pelagische visserij , en dat stipt dan ook gelijk het probleem van de “beroepsgroep” aan. De NGO’s maken (en ja dat komt hun mooi uit meestal) geen onderscheid tussen de beroepsgroep visserij. De aanlandplicht is voor sommige vissers in de landen buiten de Noordzee idd een goede verplichting , maar je kunt die vormen van visserij totaal niet vergelijken met de visserij waar het in het artikel over gaat. Deze aanlandplicht voor deze vissers staat gewoon gelijk aan het systematisch uitmoorden van jonge vis , het is een draconische maatregel die niet teruggedraaid gaat worden omdat het EU parlement geen gezichts verlies wil lijden , hoe verzin je het , de politiek erkent zelf dat ze eigenlijk een fout gemaakt hebben , maar wil tov elkaar en het volk geen gezichtsverlies lijden , ja je verzint het niet.
C Vonk zegt
Dat is onjuist. Op de filmpjes wou de desbetreffende visser laten zien wat falend visserijbeleid en doordrammen van bepaalde organisaties teweeg brengt.
In dit filmpje worden grote kabeljauwen overboord gezet omdat er structureel qouta gekort werd. Deze vissers konden niet meer om de kabeljauw heen vissen, zoveel was er. In de kop van Schotland, Ijsland en Noorwegen is dit aan de orde van de dag.
Dus door falend beleid en lobby van organisaties is er juist voedselverspilling gecreëerd.
Diezelfde organisaties hebben nu dat filmpje helemaal uit zijn verband gerukt en er een onwaar verhaal omheen verteld waardoor de aanlandplicht is ontstaan.
Overigens hebben we nu in Nederland hetzelfde probleem met dezelfde oorzaken als bovengenoemd filmpje. Maar hier met Tarbot, Griet en Rog.
RF Boom zegt
Zowel Willem-Ment als Cor hebben hier het juiste verhaal wat betreft de “bijvangst”.
Het zou NGO’s zoals St de Noordzee etc sieren om geen uitspraken te doen op basis van onkunde , de relevante visserij kennis bij dat soort op postcodeloterij en subsidie terende marginale bemoeial clubjes is precies nul (0) Desalniettemin leveren dit soort stichtingen substantieel een bijdrage aan juist de afbraak van de visserij bestanden in de Noord en Waddenzee , de vissers zijn de eigenlijke rentmeesters en hebben door hun ervaring meer kennis van het gebied als de gevestigde biologen , Het zou eigenlijk helemaal fantastisch zijn als die twee gewoon op een gelijkwaardige manier samen gingen werken en dan niet alleen samenwerken om vervolgens te bemerken dat ze een verborgen agenda hebben , wat namelijk in het verleden heel veel ( altijd) voor kwam. Wat dat betreft zijn vissers altijd heel open geweest en hebben hun meewerken aan onderzoeken ( kosteloos !!!) altijd zien beloond met inleveren inleveren en inleveren , van visgronden , zee dagen , quotum , met als piece de resistance de aanlandplicht , notabene bedacht door een Engelse TV kok , jawel de zelfde Engelsen die nu gaan voor een totaal visserij verbod voor niet Britse vissers in “hun” 200mijlszone na de definitieve Brexit. En nog even ter aanvulling , er is veel meer loos in de visserij , ook op de Waddenzee en in het IJsselmeer , en dat betreft veelal kleinschalige visserij bedrijven die ook in de knel zitten door een woud van regelgeving.