Gastblogger Jaap van de Bijenstichting wil je graag meer leren over bijen. Zoals de rosse metselbij. Wist je dat je die nu al kunt aantreffen? Eerst komen de mannetjes tevoorschijn. Zij blijven in de buurt van het nest, in afwachting van de vrouwtjes die kort erop volgen. Dan kan er al snel worden gepaard. Belangrijk, want bijen zijn nodig voor de bestuiving van ons voedsel.
Ook interessant: help de grote wolbij te overleven
- Tekst gaat verder onder de foto
Jaap: Grote kans dat de rosse metselbij (Osmia bicornis) in je tuin nestelt. Een holte in een tuintafel is al een geschikte nestplek. Zodra het paren is gelukt, begint het nijvere werk van de vrouwtjes. Ze zoeken een holte met een diameter van ongeveer 6-7 mm doorsnede. Dat kan zijn een holte in een houten tuinstoel, schutting of in een bijenhotel.
Vandaar de naam metselbij
Is er een nestholte gevonden, dan wordt deze geïnspecteerd en eventueel schoongemaakt. Daarna gaat het vrouwtje fourageren: van allerlei bloeiende planten wordt een beetje nectar en vooral veel stuifmeel verzameld, dat blijft plakken tussen de haren van haar buik. Ze vliegt constant het nest in totdat er achterin een klein hoopje stuifmeel ligt waar ze haar eitjes oplegt. Vervolgens gaat ze op zoek naar modder, dat ze in kleine kluitjes meeneemt. Hiermee maakt ze een tussenwand, zodat een soort van broedcel ontstaat. Dit alles neemt één dag in beslag. Is de broedcel gedicht, dan begint ze weer opnieuw met het verzamelen van nectar en stuifmeel. Ze legt weer eitjes en maakt weer een tussenwand. Zo gaat ze door totdat ze voorin de nestgang is, die ook met modder wordt afgesloten. Aan het dichtmetselen van het nest dankt deze bij de naam metselbij.
In totaal kan 1 vrouwtje wel 12 broedcellen aanleggen, maar vaak zijn het er ongeveer 5 tot 6 stuks.
Taak volbracht? Dan sterft het vrouwtje
Vanaf juni wordt het ineens rustig. De vrouwtjes zijn klaar met nestelen, hun taak is voorbij dus kunnen ze rustig sterven…! Zodra het ei tot kieming komt, eet de larf het stuifmeel en de nectar die het vrouwtje heeft achtergelaten. Daarna verpopt de bij en blijft bijna een half jaar in rust. Pas na de winter, in maart, komt de pop uit en vliegt uit. Eerst de mannetjes, die in de voorste cellen zitten en dan pas de vrouwtjes die achterin zijn ontpopt. En zo begint de cyclus van paren en eieren leggen weer opnieuw.
Omdat metselbijen goede bestuivers zijn van fruitbomen en er steeds meer honingbijen sterven, worden steeds vaker metselbijen in houtblokken ‘geteeld’ en in fruitboomgaarden geplaatst.
Help de metselbij met vroeg bloeiende planten
Wil je de rosse metselbij helpen? Zorg er dan voor dat je veel vroeg bloeiende, vaste planten in de tuin hebt staan. Hier kan de bij in maart/april nectar en stuifmeel uit halen. Favoriet zijn longkruid, aalbes en kruisbes. Leuk om dichtbij je raam een bijenhotel te plaatsen. Zet die ongeveer 1 à 2 meter boven de grond, zodat een deel van de dag de zon erop staat. Je zult zien dat veel ingangen worden dichtgemetseld. Dat komt omdat vrouwtjes graag bij elkaar in de buurt nestelen. De rosse metselbij steekt niet, daar is de angel te klein voor. Ook leuk dus om bij school een bijenhotel te plaatsen! Dan kunnen de kinderen de bijen goed bestuderen en er over leren.
Bijennieuwsbrief
Meer weten over bijen? De Bijenstichting kan je maandelijks gratis op de hoogte houden met hun Bijenportretten mailing over wilde bijen. Elke maand besteden ze aandacht aan 1 in Nederland voorkomende wilde bijensoort. Je leest hoe je ze herkent, wat hun levenswijze is en welk voedsel ze nodig hebben. Afsluitend is er een kleine prijsvraag.
Cor zegt
In de holle buizen van onze tuintafel zitten vol met broedcellen. Dat is op zich erg leuk, maar als we nu buiten willen eten dan is dat niet fijn voor de bijen en ook niet voor ons. Dat doen we dus maar even niet. Nu heb ik begrepen dat het omstreeks juni weer rustig zou moeten zijn en dat omstreeks volgend jaar maart de jonge bijen uitvliegen. Begint dan de cyclus weer opnieuw? Hoe kan ik er voor zorgen dat volgend jaar de bijen niet weer in de tuintafel gaan nestelen? Ik wil de beestjes uiteraard hun gang laten gaan, maar liever niet in de tuintafel. Dan koop ik liever een hotel.
Wie weet een antwoord op mijn vragen?
Bijenstichting zegt
Dag Cor,
Meestal gebruiken deze bijen (die totaal ongevaarlijk zijn) de nestgaten maar 1 jaar. Dus dat zou betekenen dat volgend voorjaar de jonge bijen tevoorschijn komen en nieuwe nestgangen gaan zoeken. Een mooi, goed bijenhotel op zonnige plek lokt de bijen meestal wel. En een kleed over de tafel zodat er schaduw is en ze er niet bij kunnen is ook een hulpmiddel.
Cor zegt
Aha prima, kopen we een goed bijenhotel. Wat mij betreft mogen ze ook in de tuintafel hoor, maar ik had niet de indruk dat de bijen het fijn vonden dat wij daar zaten, ze zoemden telkens om onze hoofden.
Bedankt voor je snelle reactie!
Hanneke zegt
Hoi ik heb een vraag;
Vorig jaar 35 buisjes gevult in het bijenhotel. Ik zag met dat er uit 3 buisjes een soort verveling hing van een bij/larve. Ik probeerde het op te zoeken maar kwam niet ver. Is dit van de metselbij of van iets anders. De lege vervellingen hingen echt uit het buisje zelf.
Verder zijn er ook een aantal buisjes niet open gegaan. Zijn al die bijen dan dood? En hoe kan dat dan?
Daarnaast heb ik dit jaar een nieuw groot hotel opgehangen. Al mn bijen gingen nu naar het nieuwe hotel ipv het oude die werd nauwelijks gebruikt. Moet je ieder jaar een nieuw hotel ophangen?
Jaap Molenaar zegt
Beste Hanneke, Zonder foto weet ik het niet zeker maar ik denk dat het vervelling is van Rouwzwever dat is een insect die parasiteert op bijen. zie https://waarnemingen.be/taxa/38/ voor afbeeldingen.
ALs alle gangen bezet zijn is het verstandig om het jaar erop een nieuw hotel ernaast te hangen.
zie ook https://bijenstichting.nl/bijenportretten-archief/metselbijen/rosse-metselbij/
Hanneke zegt
Nooooo een zwarte variant daarvan heb ik zeker zien rondvliegen bij mijn hotels. Bah vind daar niks aan zo’n insect die mn bijenlarve opeet..
Maar bedankt voor je reactie nu weet ik weer een hoop meer.
Jop de Ruiter zegt
Wij hebben vorig jaar een flinke zwerm rosse metselbijen in ons hotel gehad op het balkon met veel mannetjes en vrouwtjes die druk bezig geweest zijn voor het zorgen van een nieuwe generatie. Begin maart dit jaar kwamen al vroeg de eerste mannetjes te voorschijn wachtend op het eerste vrouwtje die ,nu bijna drie weken later zich noch steeds niet laten zien. En er zijn eigenlijk haast geen kokertjes meer over die nog dicht zitten of waar nog leemwantjes dicht zitten, je kijkt er zo doorheen. Maar hoe kan dat nou hebben de vrouwtjes de winter niet overleefd, zijn er geen vrouweneitjes gelegd vorig jaar? en wat moeten de nu druk zoekende mannetjes nu verder nog doen?
Suze Zuiddam- v. Turenhout zegt
Misschien is het bijenhotel te ondiep? Het schijnt zo te zijn dat uit ondiepe gaatjes vaker mannetjes komen. Vandaar dat niet alle bijenhotels goed zijn?
Je krijgt dan wel mannetjes maar de vrouwtjes blijven uit. Ik heb er verder geen info over want ik heb het zelf ook maar ergens gelezen. Misschien kan iemand anders je vertellen of het echt zo werkt.
Redactie zegt
Wat mooi Suze dat je jouw idee hierover deelt. Dank!
Nathalie zegt
Hallo,
Vorig jaar heb ik een zelfgemaakte insectenhotel geplaast in onze tuin. Begin april is er toen een metselbij druk bezig geweest om 4 gaten te vullen. Super leuk!
Ik kijk nu al bijna 2 maanden gespannen uit naar het moment dat ze uit gaan komen. Maar tot op de dag van vandaag niks. ligt dit aan de temperatuur? Normaal komen ze in maart toch al uit?
Liesje zegt
Beste,
Ik denk dat ik hier gisteren een hulp-roep lanceerde…
Anyway, het bijtje is vannacht uitgekomen!
De cocon lag in een glazen pot waar ik een tissue over gespannen had, en waar ik het pijpje bijgestoken had. Daar zat het vanmorgen in.
Het is helaas wel redelijk koud (6° max vandaag), dus alsnog zal hij of zij het niet gemakkelijk krijgen vrees ik…
Ik had het geheel misschien niet binnen moeten laten staan…
Volgend jaar toon ik zeker meer geduld, maar voor de zekerheid haal ik volgende week een nieuw kastje om mee verder te kunnen.
Bijenstichting zegt
Beste Liesje,
De metselbij overwintert in een cocon. De jonge bij wacht tot het in maart warmer wordt en komt dan weer ‘tot leven’ in het vervolg nooit cocons open pellen, hoe goed bedoeld ook.. Ook nooit binnen zetten (warm) ze kunnen tegen strenge vorst. Ik zou de boel buiten laten, met rust laten en mogelijk overleefd de bij(en).
De rosse metselbij is geen bedreigde soort dus voel je niet te schuldig. In je nieuwe tuin vliegen vast in het voorjaar rosse metselbijen. Zorg voor voedsel (bloemen die vroeg bloeien zoals krokus, blauw druifje, longkruid en koop/bouw een bijenhotel. Succes!
Liesje Festjens zegt
Dank je voor je reactie.
Ondertussen kan ik alweer updaten.
Ik had inderdaad alles buiten gelegd, in het zonnetje.
Tegen de middag zat het bijtje met z’n kop naar voren en kon ik aan zijn wit stipje zien dat het een mannetje was. In de late namiddag was het pijpje verlaten!
Ik ben nog op zoek gegaan naar de slaapplaats van metselbijtjes, maar vermits het een mannetje is en ik nog geen tijd had gemaakt om de boel wat bij-vriendelijk te maken, vermoed ik dat het wachten zal worden op een nieuw volkje.
Dat is niet erg 🙂
Uiteraard heb ik gisteren al een kastje en wat bloeiend groen besteld, sneeuwklokjes en blauwe druifjes.
Ik ben best al redelijk ingelezen, het fascineert me erg 🙂
Ik heb een hele lijst samengesteld met geschikte inheemse planten, en zoek nu nog uit welke daarvan ik als plant kan kopen en welke ik zal moeten zaaien.
Mettertijd wil ik dan ook iets meer voor andere solitaire bijtjes dan enkel de metselbijtjes gaan doen.
Een coconnetje opendoen, dát zal ik wellicht niet meer doen! ^_^
Liesje zegt
Beste,
Op het terras van mijn vorige woonst had ik een mini-bijenhotelletje, waar zowel vorig jaar als het jaar ervoor een bijtje gebruik van maakte. In oktober verhuisde ik, en nam de dicht gemetste kokertjes mee.
Vorige week controleerde ik de pijpjes, en helaas 2 van de 3 vol met die rotvliegjes en geen broed meer.
In 1 pijpje zat wel nog 1 cocon…
Mijn nieuwsgierigheid won het daarnet van mijn gezond verstand, en ik heb de cocon ontdaan van de buitenste laag. Overtuigd als ik was, dat het beestje het niet overleefd zou hebben, schrok ik me rot toen de cocon plots “BZZZZT!” deed, haha!
Maar, ik maak me nu best wel ongerust dat ik de boel nogal verstoord heb en het bijtje sterft van de stress…
Help :/
Gerarda zegt
Een gat met een diameter van 67 mm lijkt me wel heel erg groot voor een bij. Daar kan bijna een hamster in 🙂
redactie zegt
Je hebt helemaal gelijk Gerarda, dat moet natuurlijk 6-7mm zijn 😉 Bedankt voor je oplettendheid!
M V zegt
Hallo,
Deze week is mijn bijenhotel plots verlaten en leeg!
Komt dit door de warmte van afgelopen weekend?
Zullen de bijen dit overleven of gaan ze deze winter dood?
Of zijn ze opgegeten door predators?
Ik heb helaas niets gezien..
Jaap Molenaar Bijenstichting zegt
Het kan zijn dat een enkele bij is uitgekomen maar waarschijnlijker is dat mezen of spechten de opening hebben opengepikt. Dat is geen probleem want de voorste kamer is leeg. Daarachter zitten in de gaten weer tussenwanden. Daarachter zitten de bijen in popstadium in rust. Deze komen aankomend voorjaar afhankelijk van temperatuur in maart tevoorschijn! Wil je meer over bijen leren. Kijk dan eens bij ons (online) cursusprogramma https://bijenstichting.nl/cursussen/
MV zegt
Bedankt voor je snelle reactie!! Ik hoop dat dat het is en dat ze van het voorjaar toch uitkomen! Kan ik nog iets doen?
Groet
Jaap Molenaar Bijenstichting zegt
Gewoon geduld hebben, je zult zien dat in het voorjaar vrolijk (metsel)bijen in de rond vliegen.
Karin de backer zegt
Dag, mijn kindje heeft de buitenste gemetselde muur gebroken om te zien of er al iets uit kwam? Kan ik nu iets doen? Komt de bij terug dat dichtmaken?
Jaap Molenaar zegt
Daar kunt u niets aan doen. Vaak is de voorste kamer leeg. Achter de tweede tussenwand zitten vaak de eerste eieren. Dus er is geen broed verloren gegaan.
Erik zegt
Wij hebben exact hetzelfde gehad.
En je kunt totaal geen antwoord vinden op het net hierover?
Nicole zegt
Wij hebben een hele kleine tuin en een inmiddels weelderige bijenpopulatie in ons bijenhotel. De kinderen worden er bang van en de buren hebben er last van. Nu wil ik het bijenhotel verplaatsen, maar kan dat zomaar?
Erik zegt
ik heb wel interesse in aantal bijen als dat mogelijk is.
Alvast bedankt voor een reactie.
Hubert De Wit zegt
Hallo
Wij leven aan de Belgische kust. Een zevental jaar terug kocht ik een insectenhotel gewoon als experiment. dat trok wat solitaire bijen aan. het jaar daarop twee extra hotelletjes, daarna weer twee, dan nog eentje. na 5 jaar had ik er dus al 6. Elk jaar waren al die gaatjes mooi opgevuld. Dus twee jaar geleden heb ik een eiken balk gekocht van 1 m op 0,5 m en er met een boor van 8 mm gaatjes in geboord. Eik is goed, hard hout en splintert dus niet in die gaatjes. De wanden blijven gaaf na het boren. Twee jaar geleden werd er na het broedseizoen “ingebroken” en verdwenen heel wat gevulde gaatjes. Ik wist niet wat dit zou kunnen zijn en heb al die hotelletjes nadat er geen bijen meer waren in de garage in een kast gezet. Begin 2020, midden februari er terug uitgehaald en op hun oude plaats gehangen. Ja hoor, eens dat de temperaturen stegen waren ze er weer. Na twee maanden waren al die gaatjes weer mooi gevuld, zo’n 1,500. Drie weken later weer een aanslag op mijn kolonie. Ik had er nochtans vogelgaas voorgehangen. De wind had dat gaas weggewaaid en bijna heel de kolonie was weer leeg. Ik heb wel de boosdoener kunnen betrappen, onze bonte specht die hier ook rondvliegt, de schurk. Kortom weer de garage in voor de rest van het jaar en twee weken geleden weer buiten gehangen op ons terras. De warme dagen deze week hebben ze weer wakker geschud en de eerste overlevers zijn er al. Wel wat vroeg in het jaar dus maar wat krokusjes in bloei gaan kopen om ze te voeden. Zo zie je maar, je kan die kastjes gewoon ergens anders doen overwinteren, je kan ze verplaatsen. Ik hang ze wel altijd op mijn terras in zuid-oostelijke richting.
hoop hiermee wat te hebben verduidelijkt.
Nu, als je kinderen er bang van zijn laat ze gewoon eens bij dat hotel gaan zitten, of kijken, je zal zien dat die bijen niet agressief zijn. het zijn solitaire bijen die geen nest te verdedigen hebben.
Groetjes
Hubert
Redactie zegt
Mooi dat je zo betrokken bent Hubert! En dank voor jouw reactie.